De betovering van de wereld

Bas Heijne

"In zijn essay Wetenschap als beroep muntte de aartsvader van de sociologie Max Weber het beroemde begrip 'de onttovering van de wereld'. Daarmee bedoelde hij 'de zekerheid of het geloof dat er geen per definitie geheimzinnige en onberekenbare machten zijn die een rol spelen, maar dat we integendeel alles - in beginsel - door berekening zouden kunnen beheersen. Dit nu betekent de onttovering van de wereld. We hoeven niet meer, zoals de primitieve mens voor wie wel zulke machten bestaan, naar magische middelen te grijpen om de geesten te bezweren of gunstig te stemmen. Dat doen technische middelen en berekening voor ons. Dat noemen we in strikte zin intellectualisering.' In zijn Huizinga-lezing De betovering van de wereld stelt Bas Heijne dat wij hardhandig op de grenzen van dit door Weber benoemde proces van 'intellectualisering' gestuit zijn. Er is sprake van een vaak felle reactie -...